راهنمای تکالیف مالیاتی شرکت ها و موسسات
پرداخت مالیات برای شرکت ها و موسسات، نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. مالیات منبع اصلی درآمد دولت ها برای ارائه خدمات عمومی مانند آموزش، بهداشت و زیرساخت ها است. عدم پرداخت مالیات یا عدم آگاهی از قوانین مالیاتی می تواند منجر به جریمه های سنگین و حتی تعطیلی شرکت شود.
تعریف شرکت و انواع آن:
شرکت به معنای یک شخصیت حقوقی یا سازمان تجارتی است که برای کسب سود فعالیت می کند. به طور کلی، هفت نوع شرکت در قانون تجارت ایران تعریف شده است:
- شرکت سهامی (عام و خاص)
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تضامنی
- شرکت مختلط غیر سهامی
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تعاونی
تعریف موسسه و انواع آن:
موسسه به جز شرکت های تجاری، به نهادهایی اطلاق می شود که برای اهداف غیرتجاری مانند امور علمی، خیریه، ادبی و… تاسیس می شوند. موسسات می توانند انتفاعی، غیر انتفاعی یا هر دو باشند.
تکالیف مالیاتی شرکت ها و موسسات:
شرکت ها و موسسات به عنوان شخص حقوقی، موظف به پرداخت مالیات هستند. قوانین و مقررات مالیاتی اشخاص حقوقی پیچیده و در حال تغییر هستند و به همین دلیل آگاهی از آنها برای حسابداران و مدیران ضروری است.
مهم ترین تکالیف مالیاتی شرکتها و موسسات که به اداره امور مالیاتی پرداخت می کنند به صورت کلی شامل :
- مالیات بر درآمد: این مالیات بر سود خالص شرکت ها تعلق می گیرد. نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها در حال حاضر 25% است.
- مالیات بر ارزش افزوده: این مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات مشمول تعلق می گیرد. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در حال حاضر 9% است.
- مالیات حقوق و دستمزد: این مالیات از حقوق و دستمزد کارکنان کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود. نرخ مالیات حقوق و دستمزد به میزان حقوق و دستمزد و سایر عوامل بستگی دارد.
- مالیات تکلیفی: این مالیات بر برخی از معاملات مانند اجاره، خرید و فروش املاک و مستغلات و… تعلق می گیرد.
تکالیف حسابداری مالیاتی شرکتها و موسسات :
اگر بخواهیم تکالیف حسابداری مالیاتی شرکتها و موسسات به تفکیک مواعد زمانی بیان کنیم شامل موارد زیر می شود:
تکالیف مالیاتی در زمان تاسیس:
- ثبت نام در نظام مالیاتی کشور
- پرداخت حق تمبر سرمایه شرکت
- تهیه دفاتر قانونی روزنامه و کل
تکالیف مالیاتی بعد از تاسیس:
- تهیه برنامه حسابداری متناسب با فعالیت شرکت
- ثبت و نگهداری اسناد حسابداری با رعایت مقررات مالیاتی و بیمه ای
- ثبت نام در سامانه مودیان
- صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی
- کنترل و تایید یا رد معاملات خرید ارسال شده به سامانه مودیان
تکالیف مالیاتی ماهانه :
- ارسال لیست مالیات حقوق پرسنل
- کسر و پرداخت مالیات تکلیفی اجاره
- کسر و پرداخت مالیات تکلیفی معاملات با اشخاص خارجی
تکالیف مالیاتی فصلی شرکتها و موسسات :
- ارسال فهرست معاملات فصلی
- ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
تکالیف مالیاتی سالانه شرکتها و موسسات :
- تهیه و ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد در پایان دوره مالی
- تهیه گزارشات مربوط به حسابرسی مالیاتی
- تفکیک کردن درآمد های اتفاقی، املاک و سرمایه گذاری
سایر تکالیف مالیاتی شرکتها و موسسات :
- تهیه گزارشات مالیاتی لازم برای مدیریت
- کنترل فهرست معاملات خرید و فروش با طرف مقابل
- بررسی معافیت ها و تخفیفات مالیاتی
- اقدامات قانونی لازم برای سود و کاهش مالیات
- اقدامات لازم برای انجام مشوق های مالیاتی
برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ارسال اظهارنامه مقالات مربوط به این موضوع را در قسمت مقالات امین حسابان مطالعه کنید.
تقسیم بندی تکالیف مالیاتی:
به طور کلی، تکالیف مالیاتی شرکت ها به دو دسته مهم تقسیم می شوند:
- تکالیف مالیاتی مستقیم:
منظور از مالیات مستقیم، مالیاتی است که به طور مستقیم و بی واسطه توسط مامورین مالیاتی از درآمد یا دارایی های شرکت ها اخذ می شود.
مصادیق:
- مالیات بر درآمد شرکت ها: این مالیات بر سود خالص شرکت ها تعلق می گیرد. نرخ این مالیات در حال حاضر 25% است.
- مالیات بر حقوق و دستمزد: این مالیات از حقوق و دستمزد کارکنان کسر و به حساب اداره امور مالیاتی واریز می شود. نرخ این مالیات به میزان حقوق و دستمزد و سایر عوامل بستگی دارد.
- مالیات تکلیفی: این مالیات بر برخی از معاملات مانند اجاره، خرید و فروش املاک و مستغلات و… تعلق می گیرد.
- تکالیف مالیاتی غیرمستقیم:
مالیات غیر مستقیم نیز مالیاتی است که به طور غیرمستقیم و از طریق واسطه از مصرف کنندگان نهایی کالاها و خدمات اخذ می شود.
مصادیق:
- مالیات بر ارزش افزوده: این مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات مشمول تعلق می گیرد. نرخ این مالیات در حال حاضر 9% است.
کاهش مالیات شرکتها
برای کاهش مالیات بر درآمد شرکتها یا باید سود نهایی کمتر و یا هزینه‌های قابل قبول مالیاتی بیشتری داشته باشید. همچنین می‌توانید با راه‌های معافیت مالیاتی هر نوع کسب‌وکاری که دارید آشنا شوید.
معافیت های مالیاتی:
برخی از شرکت ها و فعالیت ها از معافیت های مالیاتی برخوردارند.
مصادیق:
- شرکت های دانش بنیان: این شرکت ها از برخی معافیت های مالیاتی مانند معافیت از مالیات بر درامد و معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برخوردارند.
- شرکت های صادراتی: این شرکت ها از معافیت های مالیاتی بر درامد صادرات خود برخوردارند.
- شرکت های فعال در مناطق محروم: این شرکت ها از برخی معافیت های مالیاتی مانند معافیت از مالیات بر درامد و معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برخوردارند.
جریمه های مالیاتی:
عدم پرداخت مالیات یا عدم انجام تکالیف مالیاتی در موعد مقرر می تواند منجر به جریمه های سنگین شود.
مصادیق:
- عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر
- عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر
- ارائه اطلاعات نادرست در اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی:
شرکت ها موظف هستند تا اظهارنامه مالیاتی خود را به طور سالانه به سازمان امور مالیات ارائه دهند. در اظهارنامه مالیاتی، اطلاعات مربوط به درآمد، هزینه ها، سود و زیان شرکت درج می شود.
مالیات بر ارزش افزوده:
- تعریف: مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر ارزش افزوده کالاها و خدمات در مراحل مختلف تولید، توزیع و مصرف تعلق می‌گیرد.
- نرخ: نرخ مالیات بر ارزش افزوده در حال حاضر برای عموم کالاها و خدمات 9 درصد است
- . نرخهای خاص برای برخی کالاها و خدمات مانند کالاهای اساسی، خدمات پزشکی و… وجود دارد.
- محاسبه: محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به روش خوداظهاری در سامانه ارزش افزوده انجام میشود. مودیان، مالیات پرداختی در زمان خرید را از مالیات دریافتی در زمان فروش کسر و مابقی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنند.
- مهلت ارسال اظهارنامه: 15 روز بعد از پایان هر فصل
مالیات حقوق و دستمزد:
- تعریف: مالیات تکلیفی است که از حقوق و دستمزد کارکنان کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز میشود.
- مسئولیت پرداخت: کارفرمایان موظف به محاسبه، کسر و پرداخت مالیات حقوق و دستمزد کارکنان خود هستند.
- نرخ: نرخ مالیات حقوق و دستمزد به میزان حقوق و دستمزد و سایر عوامل بستگی دارد. معافیت‌های مالیاتی نیز برای سطوح مختلف درآمدی در نظر گرفته شده است.
- قوانین: قوانین مربوط به مالیات حقوق و دستمزد در ماده 82 الی 86 قانون مالیات‌های مستقیم آمده است.
- محاسبه:
- معافیت: 10 میلیون تومان از حقوق ماهانه در سال 1402 معاف از مالیات است.
- مراحل محاسبه:
- مرحله اول: محاسبه مالیات برای بخش مازاد بر 10 میلیون تومان تا 14 میلیون تومان (10% مالیات)
- مرحله دوم: محاسبه مالیات برای بخش مازاد بر 14 میلیون تومان (15% مالیات)
- جمع مالیات دو مرحله برای محاسبه مالیات کل
نکات مهم:
- عدم پرداخت مالیات یا عدم آگاهی از قوانین مالیاتی می تواند منجر به جریمه های سنگین و حتی تعطیلی شرکت شود.
- قوانین و مقررات مالیاتی پیچیده و در حال تغییر هستند و به همین دلیل آگاهی از آنها برای حسابداران و مدیران ضروری است.
- برای انجام تکالیف مالیاتی می توان از خدمات مشاوران مالیاتی استفاده کرد.
قوانین مهم مالیاتی شرکتها و موسسات:
ماده 105ـ جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیت‌های‌انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای میباشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود.
تبصره 1 ـ در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشده‌اند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند،از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی‌آنها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول میشود.
تبـصـره 2 ـ اشـخاص حـقـوقی خـارجی و مـوسـسات مـقیم خـارج از ایـران بـه اسـتثنای مـشمولان تبصرة (5) مادة (109) و مادة (113) این قانون از مأخذ کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره برداری سرمایه در ایران یا از فعالیت‌هایی که مستقیما یا به وسیله نمایندگی‌از قبیل شعبه، نماینده، کارگزار و امثال آن در ایران انجام می‌دهند یا از واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود، انتقال دانش فنی، دادن تعلیمات، کمکهای فنی یا واگذاری فیلمهای سینمایی از ایران تحصیل می‌کنند به نرخ مذکور در این ماده مشمول مالیات خواهند بود. نمایندگان اشخاص و موسسات مذکور در ایران نسبت به درآمدهایی که به هر عنوان به حساب خود تحصیل می‌کنند طبق مقررات مربوط به این قانون مشمول مالیات می‌باشند.
تبصره 3 ـ در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص‌حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیات هایی که قبلا پرداخت شده‌است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد واضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است.
تبصره 4 ـ اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه دریافتی از شرکت های سرمایه‌پذیر مشمول‌مالیات دیگری نخواهند بود.
تبصره 5 ـ در مواردی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بردرآمد از مأخذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسبه خواهد شد.
تبصره 6- درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکتها و اتحادیه های تعاونی متعارف و شرکتهای تعاونی سهامی عام مشمول بیست و پنج درصد (25%)تخفیف از نرخ موضوع این ماده می باشد.
تبصره7- به ازای هر ده درصد (10%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحددرصد و حداکثر تا پنج واحددرصد از نرخهای مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.(1)
قانون مالياتهاي مستقيم – ماده 106چاپ مطلب
ماده 106- درآمد مشمول مالیات در مورد اشخاص حقوقی (به‌استثنای درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است) براساس میزان سوددهی فعالیت و مقررات مواد(94)، (95) و (97) این قانون و تبصره آن تعیین میشود.(1)
ماده 107- درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی مقیم خارج از ایران بابت درآمدهایی که در ایران و یا از ایران تحصیل مینمایند به شرح زیرتعیین می شود:
بابت تهیه طرح ساختمانها و تأسیسات، نقشه‌برداری، نقشه‌کشی، نظارت و محاسبات فنی، دادن تعلیمات و کمکهای فنی، انتقال دانش فنی، سایر خدمات و واگذاری امتیازات و سایر حقوق، همچنین واگذاری فیلمهای سینمایی که به‌عنوان بها یا حق نمایش یا تحت هرعنوان دیگر در ایران یا از ایران تحصیل می‌کنند به استثنای درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تعیین درآمد مشمول مالیات یا مالیات آنها مقرر شده است با توجه به نوع فعالیت و میزان سوددهی به مأخذ ده درصد(10%) تا چهل درصد(40%) مجموع وجوهی میباشد که ظرف مدت یک سال مالیاتی عاید آنها میشود.
آییننامه اجرایی این ماده و ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات با توجه به نوع فعالیت، ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون (1/1/1395) به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
پرداخت‌کنندگان وجوه مذکور در این ماده مکلفند در هر پرداخت، مالیات متعلق را با توجه به مبالغی که از اول سال تا آن تاریخ پرداخت‌کرده‌اند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند، در غیر این صورت پرداخت کنندگان مذکور و دریافت‌کنندگان متضامنا مسوول پرداخت اصل مالیات و جریمه‌های متعلق آن خواهند بود.
منابع:
- قانون مالیات های مستقیم
- قانون مالیات بر ارزش افزوده
- آئین نامه اجرایی
